Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 października 2024 r.

Pozwem wniesionym 03 stycznia 2024r. powódka (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. L. kwoty 15.451,80 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych od dnia 29 września 2023r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka wskazała, że jej roszczenie wynika weksla z dnia 19 kwietnia 2022r., w którym pozwany zobowiązał się do zapłaty w dniu 28 września 2023r. wskazanej na wekslu kwoty 15.451,80 zł. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie zwrotu zadłużenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej z 18 kwietnia 2022r., którą powódka zawarła z pozwanym (k.3).

W odpowiedzi na pozew z 15 lutego 2024r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, że w jej ocenie umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana – wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy nie zostały podpisane, a zawiera ono faksymile. Powód nie wykazał także istnienia wierzytelności wekslowej. Pozwany wskazał również, że w jego ocenie wydruki i kserokopie nie mogą stanowić dowodu z dokumentu w rozumieniu art. 245 k.p.c. Pozwany stwierdził również, że w jego ocenie osoba zawierająca umowę w imieniu pożyczkodawcy nie była do tego należycie umocowana. W ocenie pozwanego zobowiązanie z weksla nie jest również wymagalne z uwagi na brak przedstawienia mu weksla do wykupu. Pozwany podniósł również zarzut zawarcia w umowie pożyczki klauzul niedozwolonych z art. 385 ¹ k.c. – pozaodsetkowe koszty pożyczki były rażąco wygórowane. Dodatkowo odsetki przekraczały wysokość odsetek maksymalnych z art. 359 § 1 ² k.c. (k.30-34).

.

W replice na odpowiedź na pozew z 28 lutego 2024r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko, wyjaśniając wątpliwości i zarzuty podnoszone przez stronę pozwaną. Powódka wskazała również, że w toku procesu pozwany uiścił na jej rzecz kwotę 100 zł i cofnęła pozew w tej części (k.40-46).

W piśmie z 28 marca 2024r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko (k. 61-65)

Sąd ustalił, co nastepuje:

W dniu 18 kwietnia 2022 roku (...) S. A. z siedzibą w W. i A. L. zawarli umowę pożyczki gotówkowej. Kwotę pożyczki określono na 9.500 zł, kwotę spłaty na 2.048 zł. Pożyczka miała być spłacana w 36 ratach po 668 zł. Na całkowity koszt pożyczki w kwocie 14.548 zł składały się prowizja pośrednika finansowego w kwocie 480 zł, prowizja pożyczkodawcy w kwocie 8.680 zł oraz odsetki umowne w wysokości 15,90% w skali roku. W razie braku spłaty w terminie pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty odsetek w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczyło 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Zabezpieczeniem spłaty pożyczki miał być weksel in blanco. W deklaracji wekslowej wskazano kwotę do zapłaty z tytułu umowy pożyczki w wysokości 24.048 zł wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie. Pożyczkodawca został upoważniony do uzupełnienia weksla gdy opóźnienie w płatności jednej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu do zapłaty w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Umowę zawarto na wniosek A. L. z 15 kwietnia 2022r. W imieniu (...) S. A. umowę zawarła B. S., upoważniona pełnomocnictwem z 6 października 2021r.

Dowód: umowa pożyczki gotówkowej wraz z załącznikami (k.4-7, 17), deklaracja wekslowa (k.11), wniosek o zawarcie umowy pożyczki (k.49-51), pełnomocnictwo (k.52)

W dniu 19 kwietnia 2022r. A. L. wypłacono kwotę 9.500 zł. Począwszy od 11 maja 2022r. dokonywał on spłaty rat po 668 zł aż to 11 lipca 2023r., kiedy spłacił 13 ratę. Spłaty następowały jednak nieregularnie – nie dokonano spłat w sierpniu 2022r., styczniu 2023r., kwietniu 2023r. i czerwcu 2023r., zaległe raty częściowo spłacono w październiku 2022r. i marcu 2023r. Łącznie pożyczkobiorca spłacił 8.684 zł. W związku z zaległością w spłacie dwóch pełnych rat w łącznej kwocie 1.336 zł, w dniu 1 sierpnia 2023r. pożyczkodawca wezwał A. L. do spłaty zadłużenia w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki (data doręczenia 7 sierpnia 2023r.). W związku z dalszym brakiem spłaty pożyczkodawca wypowiedział umowę pożyczki w dniu 30 sierpnia 2023r. (data doręczenia 26 września 2023r.). Odsetki za opóźnienie na dzień wypowiedzenia umowy wyniosły 87,80 zł.

Dowód: wykaz operacji finansowych na koncie rozliczeniowym klienta (k.8), ostateczne wezwanie do zapłaty (k.9), wypowiedzenie umowy pożyczki (k.12), dowody doręczenia (k.15, 16), zestawienie odsetek dziennych (k.48)

Weksel został wystawiony na kwotę 15.451,80 zł płatny w dniu 28 września 2023r.

Dowód: weksel (k.10)

W dniu 11 stycznia 2024 roku A. L. spłacił 100 zł z pożyczki.

Dowód: wykaz operacji finansowych na koncie rozliczeniowym klienta (k.47)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów załączonych do pozwu, a także kserokopii i wydruków, które co prawda nie stanowią dowodu z dokumentów w ujęciu kodeksowym, stanowią jednak dopuszczalny inny środek dowodowy w rozumieniu w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. W ocenie sądu ich wiarygodność nie budziła wątpliwości – na kserokopiach (w szczególności wypowiedzenia umowy na k. 12) wyraźnie odwzorowane były podpisy, nic nie wskazuje, aby stanowiły one faksymile, jak twierdził pozwany. Nie wykazał on także inicjatywy dowodowej w celu udowodnienia, iż wskazane dokumenty istotnie nie zostały podpisane.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zasadniczej części.

W związku z cofnięciem pozwu co do kwoty 100 zł, co nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, której w niniejszej sprawie nie było, sąd umorzył postępowanie w tym zakresie (art. 203 § 1 k.p.c.).

W niniejszej sprawie powód dochodził roszczeń wynikających ze zobowiązania z weksla, jak również z samego stosunku podstawowego – umowy pożyczki.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, także Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w przypadku weksli wydanych na zabezpieczenie zobowiązań wynikających z tytułu umów o kredyt konsumencki, konieczne jest badanie przez sąd nie tylko samego weksla, ale również zgodności z prawem stosunku podstawowego – umowy o kredyt konsumencki (tak m. in. wyrok TSUE z 13 września 2018 r. C‑176/17, Wyrok TSUE z 7 listopada 2019 r., w połączonych sprawach C-419/18 i C-483/18 (...) S.A. ( (...)).

Na wstępie należy zauważyć, że w niniejszej sprawie słuszny okazał się zarzut pozwanego, że powód nie przedstawił mu do wykupu weksla płatnego w dniu 28 września 2023r. Zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936r. Prawo wekslowe posiadacz wekslu, płatnego w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu, powinien przedstawić go do zapłaty bądź w pierwszym dniu, w którym można wymagać zapłaty, bądź w jednym z dwóch następnych dni powszednich. Powód nie wykazał, aby do takiego przedstawienia doszło, a nie może zostać uznane za spełniające warunek ze wspomnianego przepisu wezwanie do wykupu weksla z 30 sierpnia 2023r., to nastąpiło bowiem przed datą płatności weksla. Wprawdzie art. 21 - 22 przewidują możliwość przedstawienia weksla do zapłaty przed dniem płatności, jak jednak wskazuje I. Heropolitańska "nie można uznać za okazanie weksla poinformowanie akceptanta albo wystawcy weksla własnego płatnego w siedzibie wierzyciela o możliwości zapoznania się z oryginałem weksla w dniu oraz miejscu jego płatności. (...). Weksel musi być przedstawiony do zapłaty w miejscu płatności określonym na wekslu w lokalu wskazanym w wekslu, a gdy lokalu w wekslu nie wskazano, w lokalu przedsiębiorstwa wystawcy weksla własnego lub akceptanta, lub domicyliata. Jeżeli nie można znaleźć takiego lokalu przedsiębiorstwa wystawcy weksla własnego lub akceptanta, a jest on osobą fizyczną, weksel można przedstawić w mieszkaniu wystawcy weksla własnego lub akceptanta (art. 87 ust. 1), pod warunkiem że znajduje się ono w miejscu płatności"(I. Heropolitańska [w:] Komentarz do ustawy - Prawo wekslowe [w:] Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Warszawa 2011, art. 38). W treści weksla z 19 kwietnia 2022r. miejsce płatności weksla określono jako B., nie wskazano jednak adresu lokalu w tej miejscowości, w której weksel miałby być płatny. W miejscowości tej nie ma także swojego miejsca zamieszkania pozwany, ani nie prowadzi on tam działalności gospodarczej. Jak wskazał Sąd Najwyższy "nie jest równoznaczne z okazaniem weksla wniesienie pozwu o wydanie nakazu" (tak SN w orzeczeniu z dnia 7 kwietnia 1933 r., II C R 597/33, Zb. Orz. SN 1933, poz. 210). Jak bowiem wskazuje I. Heropolitańska, "do zapłaty musi być bowiem przedstawiony weksel, a nie jego odpis czy inny dokument, ponieważ dłużnik ma prawo żądać przy zapłacie zwrotu pokwitowanego weksla. Zatem doręczenie pozwu czy nawet nakazu zapłaty nie spełnia tego wymogu.".

W związku z powyższym zobowiązanie z weksla w niniejszej sprawie nie stało się dotąd wymagalne.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jako, że w niniejszej sprawie pożyczkobiorcą był konsument, to umowy stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Ważność samej umowy pożyczki w ocenie sądu nie ulegała wątpliwości, powód wykazał fakt, iż w jego imieniu umowę zawarła osoba do tego upoważniona.

Określona w umowie kwota pożyczki to 9.500 zł. Suma odsetek od tej kwoty za okres pożyczki według umownej stawki 15,9% w skali roku wynosi 4.535,64 zł. Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego określona zgodnie z art. 36a ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu obowiązującym w okresie zawierania umowy wynosi 9.500 zł i określone w umowie na kwotę 9.160 zł prowizje nie przekraczają tej kwoty. Tym niemniej określony w umowie na kwotę 14.548 zł koszt kredytu jest zawyżony, z powyższych wyliczeń wynika, że w rzeczywistości kwota ta powinna wynieść 13.695,64 zł. Biorąc pod uwagę, że pozwany spłacił 8.764 zł, powód mógłby się domagać niniejszym pozwem na podstawie umowy wyłącznie 14.431,64 zł wraz z odsetkami za opóźnienie. W tym zakresie ogólne stwierdzenia pozwanego o wyliczeniu odsetek w sposób sprzeczny z art. 359 k.c. okazały się zasadne o tyle, że wyższa suma odsetek za okres umowy niż 4.535,64 zł nie wynika z treści umowy.

Konieczne okazało się także zbadanie, czy postanowienie umowne dotyczące prowizji nie stanowi postanowienia niedozwolonego w rozumieniu art. 385 ¹ k.c.. Jak wskazuje się w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (m. in. uchwała SN z 27.10.2021 r., III CZP 43/20, LEX nr 3246823, postanowienie SN z 23.11.2022 r., I CSK 1306/22, LEX nr 3555245, wyrok SN z 30.06.2022 r., I NSNc 646/21, LEX nr 3478437) "ustalenie, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z 2011 r. o kredycie konsumenckim per se nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone."

Sąd nie miał wątpliwości, iż postanowienie umowne określające wysokość prowizji było postanowieniem nieuzgodnionym indywidualnie z konsumentem (pozwanym). Powód nie wykazał bowiem, aby było inaczej, a to na nim spoczywał taki obowiązek (art. 385 ¹ § 4 k.c.). W ocenie sądu objęta żądaniem pozwu prowizja została częściowo ustalona w wysokości, która kształtuje prawa i obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W ocenie sądu z załącznika do umowy (k.51) wynika, że prowizja od umowy kredytu konsumenckiego miała na celu przerzucenie na pożyczkobiorcę finansowania jego działalności. W ocenie sądu głównym wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału przedsiębiorcy pożyczkowego są odsetki. Z nich, oraz z marży, która również została wliczona do prowizji, powinien utrzymywać swoją działalność pożyczkodawca. Tymczasem powód wśród części składowych prowizji wymienił również m. in. koszt wynagrodzeń pracowników – 1.435 zł i koszt działań marketingowych – 349 zł. W ocenie sądu przerzucanie takich kosztów na pożyczkobiorcę oznacza, że musi on w rzeczywistości kilkukrotnie płacić pożyczkodawcy za to samo, szczególnie, że również marżę określono w załączniku do umowy wprost jako wynagrodzenie pożyczkodawcy. Sytuacja ta stawia w ocenie sądu sytuację pożyczkobiorcy w szczególnie niekorzystnej pozycji. Z uwagi na to w ocenie sądu postanowienia umowy w tym zakresie nie wiążą pozwanego.

Sąd nie uznał jednak całości postanowień umownych o prowizji za klauzule abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.. Marża pożyczkodawcy jest ogólnie przyjętym na rynku składnikiem wynagrodzenia za udzielanie kredytków konsumenckich, nie można uznać, aby jej ustalenie w wysokości 5.552 zł było rażąco sprzeczne z dobrymi obyczajami. Również wliczenia do prowizji kwot należnych tytułem podatków i danin publicznych, czy nieznacznych kwot tytułem kosztów utrzymania infrastruktury technicznej koniecznej do udzielenia pożyczki, kosztów operacji bankowych i kosztów pocztowych, materiałów, energii, artykułów biurowych i środków czystości należy uznać za dopuszczalne.

W ocenie sądu nie mogło być także wątpliwości co do skuteczności wypowiedzenia umowy. Umowa przewidywała, że dla skuteczności wypowiedzenia konieczna jest 30-dniowa zwłoka w zapłacie rat w wysokości co najmniej jednej pełnej raty oraz uprzednie wezwanie do zapłaty ze zobowiązaniem do uiszczenia zaległości w terminie 7 dni. Jak ustalił sąd, warunki te zostały spełnione. Wypowiedzenie umowy zostało doręczone pozwanemu 26 września 2023r., od tego dnia należy liczyć przewidziany w umowie 30-dniowy termin wypowiedzenia. Wraz z jego upływem pozwany zobowiązany był do spełnienia świadczeń wynikających z umowy, tj. spłaty całości kredytu konsumenckiego wraz z odsetkami, czego nie uczynił.

W związku z powyższym sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.691,19 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóżnienie od dnia wymagalności, tj. 27 października 2023r. do dnia zapłaty. W pozostałej części sąd oddalił powództwo.

Na podstawie art. 100 kpc sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.220,11 zł tytułem kosztów procesu. Powód wygrał proces w 82%. Na koszty procesu po stronie powoda składają się 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 1.000 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Na koszty procesu po stronie pozwanego składają się 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W wyniku rozliczenia i częściowego zniesienia dało to kwotę 3.220,11 zł, którą pozwany zobowiązany jest zwrócić powodowi. Zgodnie z brzmieniem art. 98 § 1 ¹ k.p.c. sąd orzekł o obowiązku zapłaty odsetek od tej kwoty od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.