Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

03 lipca 2024r.

Sąd Rejonowy w Nowym Sączu, V Wydział Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Anna Dobosz

Protokolant osobiście

po rozpoznaniu 03 lipca 2024r. w Nowym Sączu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w N.

przeciwko R. C.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego R. C. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w N. kwotę 24 080,38 zł (dwadzieścia cztery tysiące osiemdziesiąt złotych 38/100) wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ k.c., od 18 kwietnia 2024 roku do dnia zapłaty,

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 187,80 zł (trzy tysiące sto osiemdziesiąt siedem złotych 00/100) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

IV.  wyrokowi w pkt I i III nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Anna Dobosz

Sygn. akt V GC 259/24

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego

z dnia 3 lipca 2024 r.

Strona powodowa (...) S.A. w N. w pozwie wniesionym w dniu 17 kwietnia 2024 r. przeciwko pozwanemu R. C. domagała się zapłaty kwoty 33.919,34 zł wraz z maksymalnymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty. Strona powodowa domagała się także zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, iż strony postępowania w dniu 28 października 2022 r. zawarły umowę pożyczki na sfinansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarczą pozwanego na podstawie której powódka udzieliła pozwanemu pożyczkę w kwocie 25236 zł. Umowa została zawarta do dnia 27 października 2024 r. Pożyczka miała być spłacona w 24 miesięcznych ratach, począwszy od 27 listopada 2022 r. Powódka w dniu zawarcia umowy pobrała prowizje i opłaty. Pozwany w okresie obowiązywania umowy nie dokonał żadnej spłaty. Z uwagi na brak spłaty pożyczki powódka wypowiedziała umowę pożyczki ze skutkiem na dzień 19 kwietnia 2023 r. W dniu 22 marca 2023 r. zmniejszono kwotę udzielonej pożyczki o 6,50 zł, w związku z niewykorzystaniem przyznanego limitu na karcie płatniczej. Powódka wskazała, iż na dochodzoną kwotę składa się:

- kwota 25.229,50 zł tytułem należności głównej,

- kwota 8,468,84 zł tytułem odsetek od kwoty 25.229,50 zł, w tym tytułem odsetek umownych od dnia następnego po dniu zawarcia umowy do dnia rozwiązania umowy w łącznej kwocie 2485,99 zł, w tym tytułem odsetek od należności przeterminowanych w kwocie 37,09 zł, w tym tytułem odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia następnego po dniu rozwiązania umowy do dnia wniesienia pozwu w łącznej kwocie 5945,75 zł (2403,81 zł + 451,33 zł + 3090,61 zł),

- kwota 200 zł tytułem wizyty windykatora,

- kwota 21 zł tytułem kosztów upomnień i monitów,

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Pozwany prowadzi działalność gospodarczą od 19 stycznia 2022 r.

Dowód: wydruk z CEIDG k. 24

W dniu 28 października 2022 roku pozwany podpisał ze stroną powodową umowę pożyczki o numerze (...) na sfinansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarczą. W umowie wyraźnie określono pozwanego jako osobę prowadzącą działalność gospodarczą oraz wskazano, że pożyczka przeznaczona jest na finansowanie bieżących potrzeb tej działalności (preambuła umowa pożyczki). W umowie wskazano adres pozwanego do kontaktu (§ 8 umowy) (...), (...) K.. Kwotę pożyczki określono na 25 236 zł. Pożyczka została udzielona na 24 miesiące - § 1 pkt 1 umowy. Kwota pożyczki miała zostać udostępniona w formie przedpłaconej karty płatniczej (...) Visa (...) (§ 3 pkt 1 umowy). Zgodnie z § 2 pkt 2 umowy oprocentowane pożyczki stanowiło dwukrotność odsetek ustawowych, a zgodnie z § 2 pkt 6 umowy za czynności związane z zawarciem i realizacją umowy pożyczkodawca był uprawniony do pobrania w dniu zawarcia umowy opłat i prowizji przewidzianych w części I Tabeli Opłat i Prowizji. Nadto pożyczkodawca za czynności dodatkowe mógł pobierać opłaty zgodnie z częścią II Tabeli Opłat i Prowizji. W § 4 umowy strony ustaliły, iż pożyczka zostanie spłacona zgodnie z harmonogramem w 24 miesięcznych ratach. Za każdy dzień w spłacie pożyczki powód był uprawniony do naliczenia maksymalnych odsetek za opóźnienie. Zgodnie z § 5 umowy pożyczkodawca był uprawniony w przypadku braku zapłaty pełnych rat za co najmniej dwa okresy płatności, do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części. Załącznikiem do umowy był harmonogram spłat (zgodnie z którym pożyczka miała zostać spłacona w 24 miesięcznych ratach - 23 raty po 1290,58 zł płatnych do dnia 27 każdego miesiąca począwszy od 27 listopada 2022 r. i ostania 36 rata w kwocie 1378,46 zł płatna w dniu 27 października 2024 r.) oraz tabela opłat. Pozwany podpisał załączniki do umowy. Zgodnie z tabelą opłat i prowizji prowizja za czynności związane z zawarciem umowy wynosiła 1620 zł, a opłata za czynności związane z realizacją umowy wynosiła 5616 zł, natomiast opłata za wysłane wezwania do zapłaty upomnienia lub pisma o dopłatę listem zwykłym wynosiła 10,50 zł, opłata za wysłane wezwania do zapłaty upomnienia lub monitu o dopłatę listem poleconym wynosiła 10,50 zł, opłata za wizytę windykatora wynosiła 200 zł.

Dowód: kopia umowy k. 7-13, kopia harmonogramu spłat k. 15, kopia tabeli opłat i prowizji k. 16

Strona powodowa w dniu 28 października 2022 r. wystawiła notę księgową na kwotę 7236 zł. W nocie tej wymieniono prowizję w kwocie 1620 zł oraz opłatę administracyjną w kwocie 5616 zł.

Dowód: nota k. 14

Pozwany złożył dyspozycję wykonania w jego imieniu na wskazany rachunek bankowy przelewu na kwotę 14 000 zł.

Dowód zlecenie wykonania przelewu k. 17

Na poczet spłaty pożyczki pozwany nie dokonał żadnej wpłaty

Powódka wysłała do pozwanego na adres z umowy upomnienie (pismo z dnia 17 grudnia 2022 r. oraz monit (pismo z dnia 26 stycznia 2-23 r.). Pisma zostały podpisane przez E. |L., z upoważnienia samoistnego prokurenta spółki L. B..

Dowód: upomnienie k. 19, monit k. 20, KRS strony powodowej k. 25-26

Pismem z 9 marca 2023 r. strona powodowa oświadczyła o wypowiedzeniu umowy pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Pismo to doręczono pozwanemu 20 marca 2023 r. na adres z umowy pożyczki. Pismo zostało podpisane przez samoistnego prokurenta spółki L. B..

Dowód: wypowiedzenie k. 21, wydruk śledzenia przesyłki k. 22 KRS strony powodowej k. 25-26

W dniu 22 marca 2023 r. powódka zmniejszyła kwotę udzielonej pożyczki o kwotę 6,50 zł w związku z niewykorzystaniem przyznanego limitu na karcie płatniczej (...) Visa (...).

Dowód: zestawienie spłat k. 18

W dniu 9 maja 2023 r. zlecono wizytę terenową pod adresem dłużnika z umowy, w trakcie której ustalono w rozmowie z ojcem pozwanego, iż dłużnik z uwagi na pobicie nie dokonywał wpłat. Ojciec miał powiadomić syna o wizycie.

Dowód: raport z czynności kontrolnych k. 23

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych do akt sprawy. W ocenie Sądu dokumenty te w pełni zasługują na to, aby zostały ocenione jako wiarygodne.

Pozwany nie wniósł odpowiedzi na pozew. Uzasadniało to przyjęcie za niesporne twierdzeń pozwu o podpisaniu umowy pożyczki. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa twierdziła o braku spłaty zadłużenia oraz o niewykorzystaniu kapitału w zakresie kwoty 6,50 zł. Wobec braku reakcji ze strony pozwanego twierdzenia te należało uznać za przyznane.

Sąd zważył, co następuje.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, że strony postępowania łączyła umowa pożyczki na sfinansowanie potrzeb związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą z dnia 28 października 2022 r. Z uwagi na brak spłaty zasłużenia przez pozwanego, strona pozwana skutecznie wypowiedziała przedmiotową umowę pismem z dnia 9 marca 2023 r., ze skutkiem na dzień 19 kwietnia 2023 r.

Oceniając żądanie pozwu Sąd nie mógł pominąć, że:

a)  dokonanie przez pozwanego wyboru sposobu udostępnienia pożyczki poprzez wydanie karty przedpłaconej (a nie poprzez wypłatę środków na rachunek bankowy pozwanego) świadczy – z dużą dozą prawdopodobieństwa - o nietypowości sytuacji, w której znajdował się pozwany. Konstrukcja prawna karty przedpłaconej polega na odróżnieniu klienta banku (który jest stroną umowy z bankiem o wydanie karty przedpłaconej) od faktycznego użytkownika karty przedpłaconej (który nie jest stroną umowy z bankiem o wydanie karty przedpłaconej). W konsekwencji to klient banku (a nie faktyczny użytkownik karty przedpłaconej) jest posiadaczem rachunku (tzw. rachunku zasileniowego) powiązanego z daną kartą przedpłaconą. Nawet więc, jeśli użytkownik karty jest bankowi znany co do tożsamości (a taki wymóg regulaminy (...) S.A. w W. przewidują od lipca 2021 roku), to nadal posiadaczem rachunku zasileniowego jest klient, a nie użytkownik karty. Rozróżnienie to utrudnia komornicze zajęcie wierzytelności użytkownika jako dłużnika egzekwowanego. Jego uprawnienie do korzystania z karty przedpłaconej (tj. dokonywania za jej pomocą płatności u akceptantów tej karty) nie jest bowiem wierzytelnością z rachunku bankowego, która to wierzytelność – typowo – bywa zajmowana w toku egzekucji komorniczej;

b)  pozwany – zmierzając do uzyskania pożyczki od strony powodowej - wyraził zgodę na opłaty i prowizje, które już na wstępie wynosiły 28,67% tego, co określono jako udzieloną pożyczkę. Nadto wyraził zgodę na oprocentowanie pożyczki, które ustalone zostało na maksymalnym dopuszczonym przez prawo poziomie. Odsetki kapitałowe umówione zostały bowiem na poziomie odsetek maksymalnych w rozumieniu art. 359 § 2 ¹ k.c. (§ 2 ust. 2 umowy pożyczki), a odsetki za opóźnienie ustalono na poziomie odsetek maksymalnych w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ k.c.(§ 4 ust. 10 umowy pożyczki).

Wyżej opisane okoliczności – oceniane w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego - wskazują, że pozwany w chwili zawarcia umowy pożyczki ze stroną powodową był osobą z poważnymi trudnościami finansowymi. Na tak skrajnie niekorzystne warunki finansowe (jak wyżej opisane) mogła zgodzić się tylko osoba nieposiadająca faktycznego wyboru, gdy chodzi o pozyskanie nowego źródła finansowania (niewiarygodna finansowo dla tradycyjnego systemu bankowego). Co więcej, skorzystanie z mechanizmu karty przedpłaconej wskazuje – z dużą dozą prawdopodobieństwa – że pozwany był wówczas dłużnikiem egzekwowanym lub liczył się z ryzykiem wszczęcia przeciwko niemu egzekucji.

Pozwany nie mógł być uznany za konsumenta. Nie miały więc w niniejszej sprawie zastosowania przepisy chroniące konsumentów przed nadmiernymi kosztami umowy pożyczki zawarte w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim .

Nie miały też zastosowania przepisy kodeksu cywilnego o umowie pożyczki w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Te bowiem znajdują zastosowanie do umów zawartych dopiero od 18 grudnia 2022 roku (art. 10 ustawy nowelizującej).

Status pozwanego jako przedsiębiorcy nie zwalniał Sądu z obowiązku badania – w ramach twierdzeń i dowodów zaprezentowanych przez strony – czy czynność prawna przytoczona w uzasadnieniu pozwu nie naruszała prawa lub nie zmierzała do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.). Podobnie czy czynność prawna jest z mocy prawa nieważna, jeśli – w całości lub części – narusza zasady współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.).

W ocenie Sądu, zawarta przez strony umowa stanowiła próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. W okolicznościach sprawy obciążenie pozwanego opłatami i prowizjami pobranymi/potrąconymi z kwoty udzielonej pożyczki – stanowiło próbę uzyskania korzyści ponad tę korzyść, którą ustawodawca uznał za dopuszczalną za udzielenie osobie trzeciej kapitału do korzystania.

Maksymalny poziom korzyści za udostępnienie osobie trzeciej kapitału do korzystania w obrocie dwustronnie profesjonalnym regulują przepisy o maksymalnych odsetkach kapitałowych i maksymalnych odsetkach za opóźnienie (art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz art. 481 § 2 ¹ k.c.). Strona powodowa miała świadomość istnienia tych ograniczeń i wyzyskała je do cna, zastrzegając dla siebie w umowie odsetki w wysokościach maksymalnych zarówno w okresie kredytowania, jak i na wypadek opóźnienia w spłacie pożyczki.

Ubranie dalszych spodziewanych korzyści w pozór „opłat” i „prowizji” (które to pojęcia znane są z tradycyjnego systemu bankowego) nie mogło być akceptowane przez Sąd. W odniesieniu do banków uprawnienie do pobrania – prócz odsetek - także prowizji od kwoty udzielonego kredytu jest uprawnieniem ustawowym, wynikającym z przepisu szczególnego (art. 69 ust. 1 prawa bankowego). Nadto uprawnienie to równoważone jest nałożonym na banki ustawowym obowiązkiem badania zdolności kredytowej przyszłego kredytobiorcy (art. 70 prawa bankowego), udzielania wyjaśnień co do sposobu badania zdolności kredytowej (art. 70a prawa bankowego), kontrolowania sposobu wykorzystania i spłaty kredytu (art. 74 prawa bankowego), obowiązkiem dochowania szczególnej procedury wypowiadania umowy kredytu, w tym negocjacji nad propozycją restrukturyzacji zadłużenia (art. 75c prawa bankowego), a warunki udzielania kredytów muszą mieć charakter ujednolicony i muszą przybrać formę dostępnego powszechnie regulaminu (art. 79 prawa bankowego). Strona powodowa nie wykazała, by w zamian za opłaty i prowizje wykonała na rzecz pozwanego rzeczywiste świadczenie (inne niż udostępnienie kapitału) a gołosłowne twierdzenia o badaniu wiarygodności płatniczej pozwanego Sąd ocenił negatywnie.

Opłaty i prowizje stanowiły 28,67 % udzielonego kredytu. W zakresie, w jakim umowa przewidywała, że kwota pożyczki obejmuje także pobrane/potrącone opłaty i prowizje Sąd uznał umowę za nieważną (art. 58 § 3 k.c.).

Zdaniem Sadu kwota pożyczki faktycznie udostępniona pozwanemu to 18 000 zł, a skoro pozwany nie wykorzystał pożyczki w kwocie 6,50 zł to faktyczna kwota pożyczki w niniejszej sprawie wynosiła 17.993,50 zł. Ta kwota była podstawą naliczania kolejnych roszczeń odsetkowych - powód innej nie wskazał, a także w swoim wyliczeniu na k 4 pozwu (k. 6/2 akt) nie sprecyzował innej wysokości podstawy naliczania odsetek.

Odsetki umowne 20,5 % w stosunku rocznym od tej kwoty za okres od dnia zawarcia, umowy pożyczki 29.10.2022r. do dnia jej wypowiedzenia 19.04.2023r. wyniosły 1 718,01 zł. Następnie odsetki maksymalne za opóźnienie (24,5 % w stosunku rocznym) za okres od 20.04.2023r. do 06.09.2023r. to kwota 1 678,82 zł.

Następnie odsetki maksymalne za opóźnienie (23 % w stosunku rocznym) za okres od 07.09.2023r. do 04.10.2023r. to kwota 306,14 zł.

Następnie odsetki maksymalne za opóźnienie (22,5 % w stosunku rocznym) za okres od 05.10.2023r. do 17.04.2024r. to kwota 2 162,92 zł.

Łącznie odsetki wyniosły kwotę 5 865,89zł.

Zasadne okazało się także żądanie pozwu w zakresie kwoty 21,00 zł z tytułu kosztów upomnienia i monitu oraz w zakresie kwoty 200,00 zł z tytułu wizyty terenowej indykatora (co wynika z tabeli opłat).

Koszt wizyty windykatora to 200,00 zł a wysłanych monitów 21,00 zł, łącznie z odsetkami 6 086,89 zł.

Łącznie (do dnia wniesienia pozwu) dawało to kwotę 24 080,38 zł, którą zasądzono na zasadzie art. 720 § 1 k.c. wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie na przyszłość (art. 481 § 2 ¹ k.c.) od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu tj. od dnia 18 kwietnia 2024 r. (data początkowa naliczania odsetek zgodna z żądaniem pozwu).

W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Koszty procesu poniesione przez stronę powodową to 5 313,00 zł. Skoro strona powodowa wygrała sprawę w 60% to od pozwanego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania z art. 98 k.p.c. należało na rzecz powódki zasądzić kwotę 3187,80 zł (tj. 60% z kwoty 5313 zł).