Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 listopada 2019 roku.

Strona powodowa E. D. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. w pozwie wniesionym w dniu 12 kwietnia 2019 roku domagała się zapłaty od pozwanej J. D. kwoty 1 990,66 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu roku do dnia zapłaty, a nadto zasądzenia zwrotu kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu żądania pozwu strona powodowa podniosła, iż podstawą żądania jest umowa pożyczki z dnia 20 października 2016 roku, zawarta przez pozwaną z (...) S.A. w O.. Pozwana nie wywiązała się z warunków umowy, w związku z czym umowa została wypowiedziana i z dniem 28 marca 2018 roku kwota zadłużenia stała się wymagalna. W dniu 9 listopada 2016 roku pierwotny wierzyciel dokonał przelewu przysługującej mu wierzytelności na rzecz powoda. Powód wezwał pozwaną do zapłaty jednak bezskutecznie. Na kwotę zadłużenia składają się: należność główna – 1 223,22 zł, odsetki umowne w kwocie 36,51 zł (część odsetkowa niespłaconych rat pożyczki), 12,18 zł odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych od przeterminowanych rat kapitałowych, 718,75 zł prowizja za udzielenie pożyczki i prowizja operacyjna.

W dniu 18 kwietnia 2019 roku tut. Sąd Rejonowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem pozwu (k. 26).

Pozwana reprezentowana przez ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu, w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz powódki kosztów procesu i kosztów pomocy prawnej z urzędu (k. 53-58).

Podniosła zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego, poprzez zastrzeżenie w umowie opłat w wysokości nadmiernej, niczym nieuzasadnionej, nadto wskazała, iż w dacie zawarcia umowy pozwana informowała pracownika funduszu, iż posiada zadłużenie w innych bankach i instytucjach finansowych, co powinno wzbudzić czujność konsultanta i należy rozważyć czy nie doszło do zawarcia umowy w warunkach wykorzystania niedołęstwa, przymusowego położenia i niedoświadczenia pozwanej.

Strony podtrzymały swoje stanowiska w toku postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana J. D. zawarła z w dniu 20 października 2016 roku z (...) S.A. z siedzibą w O. umowę pożyczki ratalnej nr (...) na kwotę 2.000 zł. W umowie wskazano, że całkowity koszt pożyczki na datę zawarcia umowy wynosi 2 460,31 zł, oprocentowanie pożyczki jest zmienne i stanowi dwukrotność odsetek ustawowych - na dzień zawarcia umowy wynosi 10 %, Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania – 62,59 %, zaś całkowita kwota do zapłaty wynosi 4 460,31 zł. Na koszty umowy składały się prowizja za udzielenie pożyczki w kwocie 500 zł oraz prowizja operacyjna rozliczana w okresach rozliczeniowych – 1500 zł. Pożyczka została udzielona na okres 48 miesięcy. W razie naruszenia przez pożyczkobiorcę warunków umowy – w szczególności braku zapłaty dwóch pełnych rat – pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z 30 – dniowych terminem wypowiedzenia.

(okoliczność niesporna, nadto: wniosek o pożyczkę k. 17-18, umowa pożyczki k. 13-16).

Pierwotny wierzyciel w dniu 9 listopada 2016 roku dokonał cesji wierzytelności przysługującej mu wobec pozwanej z tej umowy na rzecz powoda, o czym pozwana została poinformowana pismem z dnia 1 grudnia 2016 roku.

Pozwana początkowo regulowała spłatę pożyczki, łącznie dokonując wpłat w wysokości 2 399,17 zł. W późniejszym czasie popadła jednak w zadłużenie. W związku z tym pismem z dnia 15 stycznia 2019 roku powód wezwał pozwaną do uregulowania zaległości w kwocie 212,74 zł, w terminie do 25 stycznia 2019 roku. Następnie – wobec braku zapłaty – pismem z dnia 11 lutego 2019 roku powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z dnia 20 października 2016 roku, wzywając ją do zapłaty całej należności w terminie do 25 lutego 2019 roku. Po upływie 30 –dniowego okresu wypowiedzenia należność stała się wymagalna.

(okoliczność niesporna, nadto: zawiadomienie o przelewie k. 8, wezwanie do zapłaty k. 9-10, wypowiedzenie umowy k. 11-12, zeznania pozwanej nagranie z dnia 7.11.2019 r. 00:03:05-00:08:24).

Pozwana jest osoba samotną, utrzymuje się z emerytury w wysokości 1 500 zł miesięcznie, posiada zadłużenie z tytułu kilkunastu umów pożyczkowych, których nie jest w stanie spłacać.

(zeznania pozwanej nagranie z dnia 7.11.2019 r. 00:03:05-00:08:24).

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach przedstawionych przez stronę powodową oraz okolicznościach przyznanych przez pozwaną. Przedłożone w sprawie dokumenty Sąd uznał za wiarygodne, zeznania pozwanej są miarodajne dla ustalenia obecnej sytuacji finansowej J. D..

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje co do zasady na uwzględnienie.

Na wstępie należy stwierdzić, iż pomiędzy stronami nie był sporny zarówno sam fakt zawarcia umowy, jak i jej treść - pozwana nie kwestionowała, iż łączyła ją wskazana umowa z poprzednikiem prawnym powoda, nie zgłaszała zarzutów co do legitymacji procesowej powoda, jako następcy prawnego pożyczkodawcy, przyznała także, iż wobec trudności finansowych zaprzestała spłaty pożyczki.

Pozwana podniosła natomiast zarzut sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego. Analiza materiału dowodowego prowadzi jednak do wniosku, iż zarzut ten w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie jest uzasadniony.

Przede wszystkim nie ulega wątpliwości, iż treść umowy z dnia 20 października 2016 roku jest jasna i przejrzysta, a główne postanowienia umowy, w tym wysokość udzielonej pożyczki, jej oprocentowania, całkowity koszt pożyczki, wysokość prowizji za udzielenie pożyczki i prowizji operacyjnej, całkowita kwota do zapłaty – zostały precyzyjnie wskazane w części zatytułowanej: „Przedmiot umowy” (pkt 1-12). Wynika z nich, iż pozwana jako pożyczkobiorca otrzymała kwotę 2 000 zł do dyspozycji, jednocześnie będąc zobowiązaną do jej zwrotu wraz z odsetkami, jak też do zapłaty prowizji za udzielenie pożyczki (500 zł) i prowizji operacyjnej (1 500 zł). Nie budzi zatem wątpliwości, iż z samej treści umowy wynikała łączna kwota do zapłaty przez pozwaną, była ona czytelna i jednoznaczna (wszystkie wartości zostały wskazane kwotowo, nie wymagały obliczeń). Ocena świadomości pozwanej w tym zakresie musi być dokonywana w świetle pewnego ogólnego wzorca. W ocenie Sądu nie można uznać, iż zawierając umowę pozwana nie była w stanie prawidłowo ocenić jej warunków – wynika to przede wszystkim z treści umowy, która w zakresie kosztów była jasna dla przeciętnego, rozsądnie oceniającego sytuację człowieka, a także z faktu, iż pozwana zawierała już wcześniej wiele podobnych umów. Miała zatem świadomość, iż będzie zobowiązana do zwrotu pożyczki powiększonej o koszty jej udzielenia, w tym co najmniej kwotę odsetek.

Co równie istotne – pożyczkodawca (czy to bank, czy instytucja parabankowa) mają uprawnienie do pobierania w ramach umowy pożyczki zarówno odsetek za korzystanie z kapitału oddanego do dyspozycji pożyczkobiorcy, jak i do pobierania kosztów związanych z udzieleniem pożyczki. Pożyczka zawarta przez pozwaną z pierwotnym wierzycielem nie była umową bankową, a fakt, iż udzielał jej podmiot nie będący bankiem powoduje, że większe jest ryzyko braku spłaty takiej pożyczki. Stąd podmioty parabankowe ustalają wyższe prowizje, czy też inne koszty poza-odsetkowe udzielenia takiej pożyczki. Koszty te są nadto wyższe w umowach długoterminowych, co wiąże się z koniecznością obsługi pożyczki przez kilkanaście czy kilkadziesiąt miesięcy. W przedmiotowej sprawie pożyczka była udzielona na 48 miesięcy w związku z czym pożyczkodawca ustalił prowizję za samo udzielenie pożyczki w kwocie 500 zł oraz prowizję operacyjną (rozliczaną wraz z ratami pożyczki) w kwocie 1 500 zł. Łącznie prowizja wynosiła zatem 2 000 zł i stanowiła tzw. poza odsetkowe koszty udzielenia kredytu. Należy podkreślić, iż dopóki takie koszty poza odsetkowe nie przekraczają wysokości wynikającej z zastosowania wzoru określonego w art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, nie ma podstaw, aby je kwestionować. Przepis ten wprowadzony został z dniem 11 marca 2016 roku ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 roku (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1357) o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw przewiduje granicę wysokości wszelkich kosztów, które mogą być dochodzone w ramach udzielonego kredytu i przedstawia sposób ich wyliczenia. Oceniając zapisy umowy w zakresie kosztów poza odsetkowych w świetle art. 36a cyt. ustawy Sąd doszedł do przekonania, iż zastrzeżone w umowie prowizje przekraczają maksymalne koszty poza odsetkowe wynikające z zastosowania tego wzoru o 300 zł. Według brzmienia tego przepisu obowiązującego w dacie zawarcia przedmiotowej umowy zastosowany algorytm pozwalał bowiem na stwierdzenie, iż łączne koszty poza odsetkowe, które pożyczkodawca był uprawniony zastrzec nie mogły przekraczać 1 700 zł.

Co istotne – nawet w sytuacji, gdyby koszty te obliczone wg powyższego wzoru nie przekraczały maksymalnych dozwolonych ustawą kosztów poza odsetkowych, to zgodnie z ust. 2 i 3 tego przepisu poza odsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu – i nie należą się w części przekraczającej maksymalne poza odsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu.

W konsekwencji Sąd uznał, iż należało obniżyć kwotę żądaną przez powoda tytułem prowizji o kwotę 300 zł, co nie obniża jednocześnie wysokości odsetek, gdyż powód nie zastrzegł odsetek od kwoty prowizji. Natomiast na kwotę dochodzoną pozwem składała się m.in. kwota 718,75 zł tytułem prowizji, którą to kwotę należało obniżyć o 300 zł, co daje kwotę 418,75 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanej kwotę 1 690,66 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu (12 kwietnia 2019 roku) do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie, tj. co do 300 zł powództwo należało oddalić, mając na uwadze argumentację wskazaną powyżej.

W tym miejscu należy podkreślić, iż sam fakt posiadania przez pozwaną licznych pożyczek i zadłużenia z tego tytułu nie może wpływać na oddalenie powództwa, które co do zasady zostało wykazane. Sytuacja finansowa pozwanej została jednak uwzględniona przez Sąd w zakresie orzekania o kosztach procesu – w pkt III Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył pozwanej kosztami procesu. Sąd uznał, iż zaistniał szczególny wypadek przewidziany tym przepisem, gdyż pozwana z uwagi na swoją sytuację majątkową nie byłaby w stanie takich kosztów obecnie zapłacić, zwłaszcza w świetle zasądzonego na rzecz powoda roszczenia głównego. Z drugiej strony powód nie poniósł faktycznie dodatkowych kosztów, w szczególności w zakresie wynagrodzenia pełnomocnika, bowiem jako podmiot profesjonalnie zajmujący się udzielaniem pożyczek, korzysta ze stałej obsługi prawnej. W tym świetle obciążenie pozwanej kosztami procesu, w tym zastępstwa procesowego na rzecz powoda byłoby nieuzasadnione.

W pkt IV Sąd przyznał wynagrodzenie na rzecz pełnomocnika ustanowionego dla pozwanej z urzędu - w kwocie 738 zł brutto, zawierające kwotę podatku VAT 23 % (138 zł). Zostało ono ustalone na podstawie § 8 pkt. 3 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (poz. 1715).

ZARZĄDZENIE

Odnotować uzasadnienie;

Odpis doręczyć pełn. pozwanej;

Kal. 14 dni