Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

Sygn. akt I C 448/24 upr

Uzasadnienie wyroku z dnia 27.05.2024r.

Powódka (...) S.A. z siedzibą w W. pozwem z 21.02.2024r. (koperta - k.18). domagała się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenia od pozwanej A. Ł. kwoty 6.575,06 zł z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26.11.2023r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu. Jako podstawę żądania wskazywała weksel niewykupiony przez pozwaną, który był zabezpieczeniem kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 18.01.2022r.

Pozwana A. Ł. w odpowiedzi na pozew działając przez profesjonalnego pełnomocnika domagała się oddalenia powództwa w całości i zasadzenia kosztów postępowania (k.26-31). Zaprzeczyła by pozwana złożyła oświadczenie woli o zawarciu umowy pożyczki, by otrzymała kwotę wynikającą z umowy pożyczki, by zalegała z zapłatą rat i by poinformowano ją o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Podniosła zarzut nieudowodnienia roszczenia, braku wykazania przekazania pozwanej kwoty pieniężnej, przedwczesności powództwa oraz abuzywności postanowień umowy .

W uzasadnieniu szeroko wywodziła o skutkach niewykazania przez powoda uruchomienia pożyczki o braku umocowania do zawarcia umowy osoby działającej w imieniu powoda oraz wywodziła o przedwczesności powództwa z uwagi na brak doręczenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Odnosząc się do zarzutu abuzywności wskazała, że dotyczą one kosztów i opłaty .

W piśmie z dnia 02.04.2024r. (data wpływu) powódka przedstawiła zestawienie wpłat, oraz wskazała że na dochodzoną kwotę składa się 566,93 zł odsetek umownych zgodnie z art.1.2 umowy, 59,06 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych zgodnie z art.4.1 umowy, 2.417,42 zł tytułem prowizji, 170,08 zł tytułem opłaty przygotowawczej , 162,46 zł tytułem wynagrodzenia doradcy finansowego oraz kwota 3.199,11 zł tytułem kapitału.

W pozostałym zakresie powódka argumentowała, że pozwana zaakcentowała warunki umowy które były jasne i transparentne oraz nie naruszały ustawy o kredycie konsumenckim (k.35).

Podobną argumentację przedstawią w piśmie z dnia 27.05.2024r. (k.53- data wpływu)

Pozwana w piśmie z dnia 23.05.2024r. podtrzymała swoje stanowisko wskazując że powódka nie wykazała by przekazała pozwanej środki wynikające z umowy oraz podniosła oraz że podpisy na złożonych do akt dokumentach to faksymile.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana A. Ł. 17.01.2022r.podpisała z powódką (...) S.A. w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy której udzielono jej pożyczki w kwocie 5.500 zł.

Na 13.032 zł jako całkowitą kwotę do zapłaty składała się kwota 5.500 zł, jako kwota pożyczki, oraz kredytowane: opłata przygotowawcza w kwocie 340 zł, prowizja pośrednika finansowego w kwocie 325 zł, prowizja pożyczkodawcy w kwocie 4.835 zł oraz odsetki kapitałowe w kwocie 2032 zł .

Umowa przewidywała, że pozwana zapłaci odsetki umowne za korzystanie z kapitału. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy procentowej wynoszącej 11.33% w skali roku. Miała być spłacana w 36 ratach miesięcznych, każda po 362 zł. Odsetki kapitałowe zostały naliczone nie od kwoty faktycznie wypłaconego pozwanej kapitału lecz także od kredytowanych poza odsetkowych kosztów pożyczki tj. od kwoty 11.000 zł .

Kwota odsetek kapitałowych za cały czas trwania umowy faktycznie wypłaconego pozwanej kapitału tj. od kwoty 5.500 zł wynosiła 1.013,24 zł.

Zabezpieczeniem pożyczki był weksel własny in blanco „nie na zlecenie”.

Zgodnie z pkt 8 umowy w razie jej wypowiedzenia pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej tj. na sumę odpowiadającą zadłużeniu wynikającemu z umowy pożyczki. Umowa sporządzona została na formularzu.

Dowód : umowa pożyczki z załącznikami k.4-7

Faktycznie na konto pozwanej przelana została tylko kwota 5500 zł. Pozwana spłaciła 6.516 zł i zaprzestał dokonywania dalszych spłat. W tej sytuacji powódka pismem z dnia 27.10.2023r. wypowiedziała umowę. Oświadczenie o wypowiedzeniu zostało doręczone pozwanej w dniu 02.10.2023r.

Powódka wypełniła weksel in blanco wystawiony przez pozwaną na kwotę 6.575 zł wskazując, jako termin zapłaty 25.11.2023.

Dowód : weksel (k.10) wypowiedzenie umowy (k. 12) , fakt przyznany przez powódkę (k.1/2), wykaz opcji finansowych (k.8), potwierdzenie doręczenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy (k.13)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez powódkę.

Sąd zważył, co następuje

W niniejszej sprawie powódka wywodziła swoje roszczenie z weksla, który stanowił zabezpieczenie udzielonej pożyczki.

Pozwana poza ogólnym zarzutem „niezłożenia oświadczenia woli o zawarciu pożyczki” w dalszym zakresie nie odnosiła się do tej kwestii. Mając to na uwadze sąd z uwagi na fakt, iż pozwana nie zakwestionowała, by podpis złożony pod umową został przez nią nakreślony uznał, że powód wykazał w sposób dostateczny fakt zawarcia umowy przedkładając do akt odpis umowy (k. 4-7).

Odnosząc się do zarzutu niewykazania otrzymania przez pozwaną środków pieniężnych w pożyczki sąd uznał go za bezzasadny z uwagi na niezaprzeczony przez pozwaną fakt dokonywania spłat na poczet zadłużenia w kwocie łącznej 6.516zł (k.8). Logicznym jest bowiem że gdyby pozwana nie zawarła umowy pożyczki, gdy nie otrzymała środków przewidzianych umową to by nie dokonywała żadnych spłat na poczet tego zadłużenia .

Sąd stoi na stanowisku, że zgłoszone przez pozwaną zarzuty dotyczące reprezentacji powoda przy zawieraniu umowy nie mogły prowadzić do oddalania powództwa, albowiem pozwana nie powoływała się fakt skorzystania z uprawnienia, o którym mowa w art. 39 §2 k.c. zaś powód odwołał się do treści art. 97 k.c. i 103 k.c.

Pozwana zakwestionowała także wysokość kosztów kredytu oraz oprocentowania wywodząc, że nie doszło do wypowiedzenia umowy.

Odnosząc się do bezzasadności wypowiedzenia umowy pożyczki wskazać należy, że tryb wypowiedzenia umowy przewidywał ustęp 8 umowy. Powódka wykazała, że wezwała pozwaną do zapłaty z uwagi na zaleganie z dwoma ratami pożyczki pismem z dnia 28.09.2023r, a następnie, że doręczyła pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu w dniu 02.10.2023r. przesyłka poleconą nr (...).

Odnosząc się do żądania głównego wyjaśnić należy, że źródłem zobowiązania wekslowego jest umowa dochodząca do skutku przez wydanie weksla. Czynności prawne, z których wnikają zobowiązania wekslowe, inaczej niż zdecydowana większość umów zobowiązujących, same nie określają celu gospodarczego lub społecznego wynikającego z nich przysporzenia. Określa go dopiero wyraźna lub dorozumiana umowa leżąca u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, wskazująca tzw. stosunek podstawowy (kauzalny) dla tego zobowiązania (np. sprzedaż, pożyczka). W razie nieistnienia lub nieprawidłowości stosunku podstawowego dłużnikowi wekslowemu przyznaje się wobec kontrahenta tylko zarzut nienależnego świadczenia. Podniesienie tego zarzutu wobec kontrahenta (w sytuacji gdy wystawca i posiadacz weksla są stronami stosunku podstawowego) nie doznaje w świetle prawa wekslowego żadnych ograniczeń (art.17 Pr.weksl).

Źródłem stosunku podstawowego w niniejszej sprawie którego zabezpieczeniem był weksel, to zawarta przez strony sporu umowa pożyczki, która jest umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy, której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności (kredytodawca), udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.

W niniejszej sprawie zgodnie z deklaracją wekslową powódka mogła wypełnić weksel na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanej wobec spółki. Ponieważ nie wskazano w deklaracji wekslowej na jaką datę należy ustalać wysokość owego zadłużenia, należy wywodzić, wobec braku wskazania innej daty, że chodzi o zaległość istniejącą na datę wypełnienia weksla, która nie może być większa od wskazanej w deklaracji wekslowej kwoty 13.032 zł wraz z należnymi maksymalnymi odsetkami za opóźnienie.

Mając na uwadze przyznany przez powódkę fakt iż pozwana dokonała na poczet zadłużenia wpłaty w łącznej kwocie 6.516 zł oraz wskazany przez nią dzień 26.11.2023r. jako data wymagalności roszczenia, w ocenie sądu zadłużenie pozwanej wynikające z umowy pożyczki kształtuje się odmiennie od wskazanego przez powódkę w treści weksla. Prawidłowo bowiem ustalona należność wynikająca z umowy obejmuje kwotę 11.864,87 zł na która składa się suma 5500 zł pożyczki, 340 zł opłaty administracyjnej, 325 zł kosztów pośrednika, 4.835 zł prowizji pożyczkodawcy oraz odsetek kapitałowych w kwocie 864,87 zł. - za okres od dnia uruchomienia pożyczki do dnia wymagalności wskazanego przez powódkę tj. do dnia 26.11.2023r. Ponieważ pozwana uiściła kwotę 6516 zł do zapłaty pozostawała różnica w wysokości 5.348,87 zł.

Mając to na uwadze sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku i zasądził na rzecz powódki kwotę 5348,87 zł .

Ad. II

Różnica pomiędzy całkowitą kwotą do zapłaty wynikającą z umowy (13.032 zł) i faktycznie uiszczoną kwotą przez pozwaną (6.516 zł) wskazuje, że kwota 6.575,06 zł jakiej dochodziła powódka, to kwota pozostałego kapitału pożyczki oraz poza odsetkowych kosztów jej udzielenia oraz odsetek kapitałowych naliczanych zgodnie z harmonogramem za cały czas trwania umowy oraz odsetek za opóźnienie, przy czym odsetki kapitałowe i za opóźnienie naliczane były przez powódkę także od kredytowanych kosztów pożyczki, a nie tylko od samej kwoty faktycznie wypłaconego jej kapitału.

Jak już wyżej wskazano deklaracja wekslowa upoważnia powódkę do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą „mojemu zadłużeniu”. Zadłużenie pozwanej na datę wypełnienia weksla nie obejmowało kwoty 6.575,06 zł a jedynie zadłużenie na sumę rat kapitału, który pozostał do zapłaty na datę wypowiedzenia umowy powiększoną o odsetki umowne kapitałowe naliczone do dnia 26.11.2023r. tj. kwotę 5.348,87 zł

Deklaracja wekslowa nie upoważniała powódki do wypełnienia weksla na pierwotną „sumę pozostałych do zapłaty rat pożyczki” po dniu 26.11.2023r. albowiem raty te w kwocie 362 zł obejmowały oprócz należności kapitałowej także należne jej odsetki za korzystanie z kapitału za cały czas trwania umowy, które były naliczane nie tylko od samego faktycznie wypłaconego kapitału ale także od kredytowanych poza odsetkowych kosztów kredytu, a bezspornym jest, że stosunek umowny został przez powódkę wypowiedziany i nie trwał zgodnie z harmonogramem do dnia 27.01.2025r.

W razie niezgodnego z porozumieniem wypełnienia weksla in blanco na niekorzyść dłużnika wekslowego nie powstaje zobowiązanie o treści wyrażonej w wekslu - w całości lub w części, gdy np. wpisana została kwota wyższa od wierzytelności, dla której zabezpieczenia został wręczony weksel in blanco. W przypadku wypełnienia weksla na niekorzyść osoby podpisanej na wekslu jako dłużnika, jest ona zobowiązana wekslowo do zapłaty sumy, która odpowiada kwocie wierzytelności zabezpieczonej wekslem in blanco w uzgodnionym w porozumieniu terminie. To oznacza, iż zobowiązanie powstanie, ale w granicach sumy wekslowej określonej w deklaracji wekslowej i postanowieniach tam zawartych, w konsekwencji dochodzone roszczenie będzie zasadne w granicy tejże sumy.

Mając na uwadze przytoczoną wyżej argumentację Sąd oddalił roszczenie w zakresie w jakim dotyczyło zapłaty odsetek umownych kapitałowych za okres od daty 26.11.2023r. a więc od daty wymagalności całej kwoty pożyczki. Od tego bowiem dnia odpadła możliwość naliczania przez powódkę odsetek kapitałowych oraz dochodzenia ich za okres po tej dacie, albowiem w ich miejsce powstała możliwość naliczania odsetek umownych za opóźnienie.

Odnosząc się do abuzywności postanowień umowy w zakresie zastrzeżonych poza odsetkowych kosztów kredytu uznać należy je za częściowo bezzasadne.

Niewątpliwym jest, że wszelkie postanowienia umowy określające pozaodsetkowe koszty kredytu nie naruszały art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Bezspornym jest także że ustalenie poza odsetkowych kosztów kredytu na poziomie nieprzekraczającym ustawowego limitu , nie wyłącza możliwości uznania określonych postanowień umownych za niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., albowiem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidulanie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenie stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli stały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że powódka jest przedsiębiorcą, zaś umowa została sporządzona na formularzu, w którym postanowienia dotyczące prowizji stanowiły element ustalonego wzorca umownego, a więc nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Wynagrodzenie prowizyjne nie jest też świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. (por. III CZP 43/20) . Z tego powodu należało rozważyć, czy te postanowienia kształtowały prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami .

Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r, VI ACa 771/10). Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi w sytuacji, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie „rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków (m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 14 września 2011 r, VI ACa 291/11).

W ocenie sądu brak jest przesłanek pozwalających na ustalenie, że umowa jaką podpisała pozwana zawiera klauzule abuzywne w zakresie prowizji, albowiem zobowiązanie jakie na siebie przyjęła jest określone kwotowo w treści umowy w sposób jasny i klarowny. Zwrócić należy uwagę, że co do zasady umowa pożyczki jest czynnością odpłatną. Prowizja w tym konkretnym przypadku jest wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki o charakterze ryczałtowymi i nie można oczekiwać od pożyczkodawcy by przedstawiał szczegółów zestawienie wszystkich objętych nią kosztów.

Sąd jednak za naruszające prawa konsumenta uznał te postanowienia umowy które upoważniły powódkę do naliczania odsetek od kredytowanych poza odsetkowych kosztów pożyczki, a więc pobierania wynagrodzenia w formie odsetek od wynagrodzenia za udzielenie pożyczki . TSUE w orzeczeniu z 21 kwietnia 2016 r. (C-377/14 E. R. i H. R. v. F. A.S) wskazał jednoznacznie, że całkowita kwota kredytu oznacza środki faktycznie udostępnione konsumentowi. Oznacza to, że konsument musi zapłacić odsetki naliczane od środków faktycznie mu udostępnionych. Nie ma więc podstaw do obciążania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu. Co istotne, ustawa o kredycie konsumenckim wyraźnie wskazuje, że całkowitą kwotę kredytu stanowi maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Mając to na uwadze sąd uznał że powódka nie miała prawa naliczać odsetek kapitałowych tak jak to przedstawiła zgodnie z harmonogramem od kwoty 11.000 zł (k. 7) w łącznej kwocie 2.032 zł, lecz od kwoty 5.500 jako kwoty faktycznie udostępnionej pozwanej. W takim przypadku kwota odsetek kapitałowych wynosiła 1013,24 zł. Tym samym różnica w wysokości odsetek kapitałowych wynosiła 1.018,76 zł (2.032 zł -1013,24 zł).

Sąd oddalił także roszczenie w zakresie w jakim dotyczyło kwoty 59,06 zł jako odsetek umownych za opóźnienie .

Oprocentowanie sumy wekslowej zgodnie z art. 5 prawa wekslowego jest możliwe wyłącznie w wekslu, płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu. W przypadku jej zastrzeżenia, odsetki zastrzeżone na wekslu należą się od dnia następującego po dacie wystawienia weksla do dnia płatności włącznie. Stopa odsetek powinna być określona w wekslu. W braku jej określenia zastrzeżenie odsetek uważa się za nienapisane. Weksel złożony do akt nie jest płatny po okazaniu ani w pewien czas po okazaniu, wobec czego nie było możliwości w nim zastrzeżenia oprocentowania umownego. Odzwierciedla to treść weksla, gdzie nie zastrzeżono odsetek umownych za opóźnienie. Art. 5 prawa wekslowego nie dotyczy odsetek za zwłokę w zapłacie weksla. Do których odnosi się art. 48 prawa wekslowego. Zgodnie z nim posiadacz weksla może żądać od zobowiązanego zwrotnie odsetek od wysokości sześć od sta, a przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Określenie „sześć do sta” użyte w art. 48 prawa wekslowego oznacza 6 %.

Ustawa przewiduje zatem możliwość domagania się odsetek za opóźnienie od dnia następującego po dniu płatności, ale w przypadku weksli płatnych w określonym dniu wyłącznie w wysokości określonej w art. 48 pkt. 2 prawa wekslowego. Z uwagi na to, że weksel z której roszczeń dochodzi powód został wystawiony i płatny w Polsce i był płatny w określonym dniu, powód mógł dochodzić wyłącznie odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 48 pkt. 2 prawa wekslowego, nie zaś jak wskazał w pozwie odsetek umownych za opóźnienie w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił żądanie w zakresie odsetek umownych za opóźnienie jakich żądał powód w pozwie od kwoty 6.575,06 zł , jako nie wyrażonych w wekslu, a nadto niezgodnych z treścią art. 48 pkt. 2 prawa wekslowego i w u=ich miejsce zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie .

Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono jak w sentencji na podstawie powołanych przepisów jak w pkt I i II wyroku.

Ad III

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. z uwagi na częściowe uwzględnienie żądań.

Łączne koszty postępowania wynosiły 4034 zł. Powódka poniosła koszty w kwocie 2217 zł ( opłata sądowa 400 zł, opłata skarbowa 17 zł , wynagrodzenie pełnomocnika 1800 zł). Pozwana poniosła koszty w kwocie 1817 zł (opłata skarbowa 17 zł , wynagrodzenie pełnomocnika 1800 zł).

Pozwana przegrała proces w 81% powinna więc ponieść koszty w kwocie 3.267,54 zł. Mając to na uwadze sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1450,54 zł .

SSR Dorota Podskalna- Baum