Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 2 października 2023 roku

Strona powodowa (...) S.A. w B. w pozwie wniesionym w dniu 18 stycznia 2023 roku do tut. Sądu Rejonowego w postępowaniu nakazowym wniosła o zapłatę od pozwanego A. K. kwoty 8.965,48 złotych z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 12 października 2022 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu żądania pozwu strona powodowa podniosła, iż podstawą żądania jest weksel z dnia 30.12.2020 roku, w którym pozwany zobowiązał się do zapłaty weksla na kwotę 9.460,48 złotych. Dlatego powód wezwał pozwaną do wykupu weksla. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie zadłużenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 30.12.2020 roku.

Zarządzeniem z dnia 25.01.2023 roku referendarz tut. Sądu stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i upominawczym i skierował pozew do postępowania zwykłego(k. 15).

Pozwany A. K. w odpowiedzi na pozew z 4.04.2023 roku wniósł oddalenie powództwa (k. 25-28). Pozwany podniósł, że kwestionuje powództwo zarówno co do zasady jak i co do wysokości, podnosząc zarzut nieudowodnienia istnienia roszczenia, ani jego wysokości, braku wymagalności roszczenia, niezgodności z zasadami współżycia społecznego kosztów i opłat dochodzonych w oparciu o umowę. Zdaniem pozwanego powód nie przedstawił w jaki sposób wyliczył kwotę dochodzoną pozwem, ani wysokości odsetek. Nie zostało także wykazane w jaki sposób powód zaliczył na poczet zobowiązania dokonane przez pozwanego wpłaty, których dowody dokonania pozwany złączył. Ponadto zarzucił, iż umowa nie została wypowiedzenia, ani nie otrzymał wezwania do zapłaty wyprzedzającego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany A. K. zawarł z (...) S.A. po uprzednim złożeniu wniosku umowę pożyczki nr (...) z dnia 30.12.2020 roku. Umowa opiewała na kwotę 8000 złotych i taka kwota została pozwanemu wypłacona. W umowie wskazano, iż kwota udzielonej pożyczki to 8000 złotych, zaś koszty jej udzielenia to opłata przygotowawcza 528 złotych ( w tym 14,48 zł na okres przypadający na ustawę (...), wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 6372 złotych (w tym kwota 174,75 zł przypadająca na okres (...)), wynagrodzenie za przyznanie tzw. (...) w kwocie 1100 złotych, a całkowity koszt pożyczki wraz z odsetkami to 9820 złote. Pożyczka miała zostać spłacona w 36 równych miesięcznych ratach po 495 złotych. Łączna kwota do zapłaty wynosić miała 17.820 złotych.

Do umowy na zabezpieczenie zwrotu pożyczki został dołączony weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową, w której pozwany upoważnił stronę powodową do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu łącznie z kosztami sądowymi na warunkach określonych w deklaracji wekslowej.

Pozwany spłacił na poczet należności z tytułu umowy kwotę 9904 złote, w tym kwotę 990 złotych już po wniesieniu pozwu. Pozwany w toku spłaty opóźniał się z zapłatą rat, w związku z czym pismem z dnia 11.08.2022 roku został wezwany do zapłaty kwoty zaległości w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Przesyłka została doręczona pozwanemu w dniu 6.09.2022 roku. Następnie pismem z dnia12.09.2022 roku strona powodowa wypowiedziała pozwanemu A. K. umowę pożyczki. Wypowiedzenie zostało pozwanemu doręczone w dniu 12.10.2022 roku.

Nadto w dniu 11.10.2022 roku strona powodowa wypełniła weksel in blanco nie na zlecenie na kwotę 9460,48 złotych. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się kwota należności głównej oraz odsetki w kwocie 59,48 złotych.

Dowód: umowa pożyczki – k. 4-7, wniosek 81-84 , harmonogram spłaty pożyczki - k.8, wezwanie do zapłaty – k. 85 oraz dowód doręczenia k. 86, wypowiedzenie umowy - k. 87 oraz dowód doręczenia – k. 88, kopia weksla - k. 10 wraz z deklaracją wekslową – k. 11(oryginał w Kasie Sądu), dowody spłaty pożyczki – k. 35-54, zestawienie wpłat – k. 79, rozliczenie odsetek – k 80.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach przedstawionych przez stronę powodową oraz dowodach wpłaty przedłożonych przez pozwanego, które korelowały z zestawieniem wpłat przedstawionym przez powoda. Jakkolwiek pozwany w odpowiedzi na pozew twierdził, iż nie otrzymał pism z wezwaniami do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy, przeczą temu dokumenty w postaci wydruku śledzenia przesyłek Poczty Polskiej, z których jednoznacznie wynika fakt doręczenia pozwanemu przesyłek. Ponadto w zakresie wymagalności roszczeń bezspornie umowa została pozwanemu prawidłowo wypowiedziana, na co powód przedłożył dokument wypowiedzenia wraz z dowodem jego doręczenia pozwanemu.

Podobnie gdy chodzi o weksel, to jako że stanowił on zabezpieczenie umowy pożyczki i nie został indosowany, badaniu podlegał także stosunek podstawowy. Weksel był zatem tylko jednym z dowodów badanych w postępowaniu przez Sąd.

Sąd uznał przedłożone dokumenty za wiarygodne, bowiem przedstawiają one spójny stan faktyczny, a pozwany, poza wymienionymi wyżej, dokumentów tych nie kwestionował.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenia dochodzone pozwem strona powodowa opierała na posiadanym wekslu, który pozwana wystawiła jako weksel gwarancyjny i opatrzyła własnoręcznym podpisem. Na podstawie art. 485 § 2 k.p.c. wydaje się nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.

Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 14.03.1997 r. (sygn. I CKN 48/97, publ. w OSNC 1997/9/124), po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyzną stosunku prawa cywilnego. Sytuacja dłużnika wekslowego i rodzaj zarzutów, jakie może on podnieść przeciwko wierzycielowi wekslowemu zależy jedynie od tego, czy dłużnik odpowiada wobec pierwszego wierzyciela (remitenta), czy wobec kolejnego nabywcy weksla. W odniesieniu bowiem do remitenta odpowiedzialność dłużnika jest o tyle łagodniejsza, że może on bez żadnych ograniczeń powołać się na zarzuty tzw. subiektywne, w tym przede wszystkim związane ze stosunkiem podstawowym (tak wyrok SN z 09.02.2005 r., sygn. II CK 426/04, LEX nr 1472229). W niniejszej sprawie wierzytelności z weksla dochodzi remitent (pierwszy wierzyciel). Pozwany – jako dłużnik wekslowy, mógł zatem podnosić zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego.

Pozwany podniósł zarzuty głównie ze stosunku podstawowego, niemniej jednak pozwany jako konsument winien być chroniony także w ramach stosunku wekslowego, w związku z czym podlegał on ocenie pod kątem zgodności wystawienia weksla z prawem.

W tym kontekście należało ocenić, iż weksel wystawiony przez pozwanego jest nieważny, ponieważ zmierza do obejścia prawa. Zgodnie z art. 58 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Weksel jako zobowiązanie abstrakcyjne odrywa się od stosunku podstawowego, jednak jego wystawienie nie może być obejściem przepisów ustawy lub powodować wyzyskania przymusowego położenia innej osoby. Pozwany jest wystawcą weksla, weksel jest wystawiony z klauzulą "nie na zlecenie" w związku z powyższym Sąd może rozważać także ważność stosunku podstawowego.

Nie może ujść uwadze Sądu w niniejszej sprawie, iż zobowiązanie wekslowe miało ułatwić powodowi skuteczne dochodzenie roszczeń związanych ze stosunkiem podstawowym, którego postanowienia naruszały przepisy art. 359 § 2 ^{( 1)} k.c. i art. 388 k.c. Zgodnie z umową z dnia 30.12.2020 roku pozwany otrzymał od powoda w ramach umowy pożyczki, której zabezpieczeniem był przedstawiony w niniejszej sprawie weksel, kwotę 8000 złotych, przy czym już na wstępie całkowita kwota do zwrotu została określona na 17820 złotych, w tym koszty opłaty przygotowawczej 528 złotych ( w tym 14,48 zł na okres przypadający na ustawę (...), wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 6372 złotych (w tym kwota 174,75 zł przypadająca na okres (...)), wynagrodzenie za przyznanie tzw. (...) w kwocie 1100 złotych, a całkowity koszt pożyczki wraz z odsetkami to 9820 złote.

Częściowo koszty te zostały naliczone niezgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim (w zakresie kosztów tzw. Twojego Pakietu). W związku z powyższym zobowiązanie wekslowe jako zmierzające do obejścia prawa należało uznać na podstawie art. 58 k.c. za nieważne.

Nieważność weksla nakazuje odwołanie się wprost do stosunku podstawowego jakim jest zobowiązanie umowne – umowy pożyczki z dnia 30.12.2020 roku.

Umowa stron musiała być zatem zbadana pod kątem jej zgodności z ustawą o kredycie konsumenckim.

W art. 36 a tej ustawy (Dz.U.2016.1528 t.j.) ustawodawca wskazał maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Wyliczona według podanego wzoru wysokość kosztów, która w umowie z dnia 30.12.2020 roku nie przekraczała maksymalnych kosztów pozaodsetkowych biorąc pod uwagę kwotę faktycznie udzielonej pożyczki oraz okres na jaki pożyczka ta została udzielona (36 miesięcy). Wątpliwości budzi naliczenie kosztów tzw. Twojego Pakietu określonego w pkt 15 umowy (k. 7) na kwotę 1100 złotych. Koszt ten bowiem zgodnie z umową strona ponosić miała niezależnie od tego, czy z odroczenia płatności pożyczki skorzystała czy też nie. Rodzi to po stronie pozwanego konieczność zapłaty za usługę, której de facto strona powodowa nie wykonała. Brak zatem po stronie powoda ekwiwalentności świadczeń. Nie była to zatem prowizja, opłata związana z kosztami udzielonego kredytu, ale opłata za usługę, z której strona nie skorzystała.

W ocenie Sądu takie postanowienie w § 15 są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i przez to nie wiążą pozwanego.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Zgodnie z § 3, nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Zastrzec należy, iż umowy z pozwanym zostały zawarte na wzorcu umownym i poza kwotami i okresem trwania umowy nie podlegała indywidualnym negocjacjom. Takie jednostronne zastrzeżenie umowne należało ocenić jako klauzulę abuzywną, bowiem kształtuje sytuację pozwanego w sposób skrajnie niekorzystny, sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Rażące naruszenie interesów konsumenta to nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie i znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Ocena stopnia naruszenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kryteriów przedmiotowych, jak i podmiotowych. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom oznacza tworzenie przez kontrahenta konsumenta takich postanowień umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 maja 2009 r., VI ACa 1473/08, LEX nr 785833). Przyjmuje się, że klauzula dobrych obyczajów, podobnie jak klauzula zasad współżycia społecznego, nakazuje dokonać oceny w świetle norm pozaprawnych, przy czym chodzi o normy moralne i obyczajowe, powszechnie akceptowane albo znajdujące szczególne uznanie w określonej sferze działań, na przykład w obrocie profesjonalnym, w określonej branży, w stosunkach z konsumentem itp. W stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku prawnego, także w fazie poprzedzającej zawarcie umowy. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 662-663; W. Popiołek (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2005, art. 3851, nb 7; K. Zagrobelny (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2008, art. 3851, nb 9). Przez „dobre obyczaje” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. należy rozumieć pozaprawne reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami (por. G. Bieniek, H. Ciepła, St. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 1, Wielkie Komentarze, Lexis Nexis 2009). Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą działania wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., VI ACa 771/10, LEX nr 824347). Na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek zachowania transparentności.

Stwierdzenie abuzywności konkretnych postanowień umownych rodzi taki skutek, że postanowienia te nie wiążą konsumenta ex tunc i ex lege. Zgodnie z art. 385 ^{( 1 )} § 2 in fine k.c. , strony są związane umową w pozostałym zakresie. Skoro zatem klauzula zawarta w § 15 umowy jest bezskuteczna, należy ją usunąć z umowy. Stąd żądanie na podstawie tego postanowienia umownego kosztów tzw. Twojego Pakietu należało uznać za niezasadne.

Konkludując Sąd uznał, iż pozwany był zobowiązany wobec powoda do zapłaty kwoty pobranej pożyczki, kosztów pozaodsetkowych określonych w umowie za wyjątkiem tzw. Twojego Pakietu” oraz odsetek. Łącznie dawało to kwotę 16720 złotych. Od tej kwoty należało odjąć kwoty już spłacone przez pozwanego w wysokości 9904 złote, co daje kwotę 6816 złotych należności głównej. Do w/w kwoty należało doliczyć dochodzone przez powoda odsetki za opóźnienie zapłaty poszczególnych wymagalnych rat zobowiązania w kwocie 59,48 złotych. Daje to łącznie kwotę zasądzoną 6875,48 złotych. W pozostałym zakresie roszczenie powoda jako nieuzasadnione należało oddalić. O powyższym orzeczono w pkt II i III wyroku.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. tj 30 dni od wypowiedzenia umowy.

W piśmie procesowym z 4.08.2023 roku powód cofnął częściowo pozew tj. o kwotę 990 zł zapłaconą przez powoda w toku sprawy. W związku z tym w pkt I wyroku Sąd umorzył postępowanie powyżej kwoty 7.975,48 zł na podstawie art. 355 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. W związku z tym, iż pozwany przegrał proces jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda poniesionych przez niego kosztów procesu.

Powód poniósł koszty wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w kwocie 1800 złotych, 17 złotych opłaty od pełnomocnictwa oraz 500 złotych opłaty od pozwu- łącznie kwotę 2317 złotych. Dodatkowo, w związku z trudnościami w doręczeniu pozwanemu korespondencji, powód poniósł koszt czynności nieegzekucyjnych w postaci doręczenia korespondencji przez komornika w kwocie 98,62 zł.

ZARZĄDZENIE

(...),

(...),

(...)

26 października 2023 roku